"ખીસ્સા કાતરૂથી સાવધાન"

કેટલાક દીવસ પહેલા છાપામાં સમાચાર આવ્યા હતા. કુતિયાણા SBI બ્રાન્ચ મા કેશિયર અમુક કરોડ નું કરી ગયો. પછી થી આ બાબતે CBI તપાસ શરૂ છે પણ છાપે કાઇ ચડતું નથી. કદાચ આ કોંભાંડ મસ મોટુ પણ હોય અને હોહા ના થાય તે આસયથી બંધ બારણે બધી પ્રક્રીયા ચાલતી હોય, બની શકે છે. અહી હું કાય તે કોંભાંડની વાત માંડીને બેસવાનો નથી. અમુક ધ્યાન રાખવા જેવી બાબત કે જે ધ્યાન બહાર રહી જતી હોય છે તે ને અહી મુકવા જઈ રહ્યો છું.

મોટા ભાગે વિશ્વાષ અને થોડીક સમજણનો અભાવ આવા કિસ્સા માટે જવાબદાર હોય છે. નિચેના અમુક મુદ્દા ધ્યાનમાં રાખો તો આવી છેતરપિંડીથી બચી શકાય તેમ છે. તો પહેલા જોઇએ સેવિંગસ અને કરંટ ખાતામાં ધ્યાન રાખવા જેવી બાબત.

૧. મોટા ભાગે આજે પણ સેવિંગસ ખાતામાં મોટા ભાગે "વિડ્રોલ ફોર્મ" થી પૈસા ઉપાડતા હોય છે. એક તો ખાતામાં મીનિમમ બેલેન્સમાં છુટ મળે છે બીજુ ચેકબુકના પૈસા નથી કપાતા. પણ વિડ્રોલ ફોર્મનો ઉપયોગ ત્યારે જ કરો કે જ્યારે ખાતામાં બેલેન્સ રહેતી ના હોય. બીજુ જો ફોર્મ ભરતા ના આવડતુ હોય તો બેટર છે કે શિખી જાવ અથવા તો બેન્કમા કોઈ પરિચીત વ્યક્તિ પાસે ફોર્મ ભવાવો. કેશિયરને ક્યારેય પણ કોરૂ ફોર્મ સહી કરેલુ ના આપો.

૨. જો ચેક હોય અને તમારી જ સહી હોય તો બીજી વિગત ભલે ભરી લ્યો પણ સહી તો કાઉન્ટર ઉપર જ કરો. જેથી કદાચ ચેક રસ્તામાં પડી જાય તો ચિંતા નહી. બીજુ ચેક આપી તરત ટોકન મેળવવાનો આગ્રહ રાખો જો ટોકનના હોય તો ચેક પાછળ બે સહી કરવાને બદલે એક જ સહી કરો. ચેકમા રકમ લખવામાં જગ્યા ના છોડો. મોટા ભાગે આંકડામાં લખતી વખતે -૫૦૦૦/= અને શબ્દોમાં લખતી વખતે અંકે રૂપિયા પાંચ હજાર પુરા અથવા -પાંચ હજાર પુરા------------- લખી ખાલી જગ્યામાં લીટી ખેચી લ્યો.

૩. નાંણા ઉપાડતા કે જમા કરાવ્યા પછી પાસબુકમાં અન્ટ્રી પડાવી લ્યો. ચાલુ ખાતા કે બચતખાતામાં શક્ય હોય તો "મોબાઈલ એલર્ટ" કરાવો. જેથી ખાતામાં થતા જમા-ઉધાર તથા બેલેન્સની જાણકારી રહે. શક્ય હોય તો ATM કાર્ડ પણ વસાવો જેથી ક્યારેક લાંબા સમય સુધી પાસબુક પ્રિન્ટા ના થઈ હોય તો મીની સ્ટેટમેન્ટ નીકળી શકે. પાસબુક પ્રિન્ટ કરાવ્યા બાદ હંમેસા બેલેન્સ ટેલી કરો તથા પાસબુક પ્રિન્ટ કરનારની સહી કરાવો. બેલેન્સમા જો કાઈ ગડબડ લાગે તો તરત ફરીયાદ કરો.

૪. જમા કરાવતી વખતે સહી તથા સિક્કો કરાવી કાઉન્ટમાં જમા રકમનો ફિગર લખાવવાનો આગ્રહ રાખો.

લોન, OD, C.C. અથવા તો FD ખાતામાં ધ્યાન રાખવા જેવી બાબતો :-

૧. લોનખાતામાં તેગ્યુલર હપ્તા ભરતા હો તો દર છ અથવા તો વર્ષે સ્ટેટમેન્ટ તથા વ્યાજનું સર્ટી. માંગો.

૨. વ્યાજનો દર નિયમીત અંતરે ચેક કરો.

૩. જેની સામે લોન લિધા હોય અને જે કાગળો બેન્કમાં આપ્યા હોય તેની વિગત દર્શાવતો "સિક્યુરીટી ડીલીવરી લેટર" તથા દરેક કાગળની ફોટોકોપી કરાવી તેના પર બેન્કનો સિક્કો તથા ઓથોરાઇઝ પર્શનની સહી તથા તારીખ અચુક નખાવો. જો આ ના કર્યુ હોય તો લોન લીધા પછી ગમે ત્યારે કરી શકો છો.

૪. મોર્ગેજ લોનના કિસ્સામાં સમયાંતરે પ્રોપર્ટી કે પછી જો ગોલ્ડ હોય તો તેનું વેલ્યુએશન કરાવો. જેથી કદાચ લોન ચુકવવામાં નિષ્ફલ જાવ તો છેલ્લા વેલ્યુએશન મુજબ તેની કિંમત નક્કી થાય. અને વધુ લોનની જરૂરીયાત હોય તો મેળવી પણ શકો.

૫. OD ખાતામાં જો FD સામે લીધી હોય તો દર વખતે તેને રિન્યુ કરાવતી વખતે FD ની વેલ્યુએશન કરાવો. સાથે સાથે ખાસ ધ્યાન રાખો કે FD ફોટોકોપી તમારી પાસે છે કે નહી.

૬. CC ખાતાંમાં માસીક સ્ટેટમેન્ટ નિયમીત આપો તથા અવાસ્તવિક સ્ટોક દર્શાવાનું ટાળો.

૭. FD ની સશીદ મોટાભાગે કોમ્યુટર પ્રિન્ટ આવે છે. ઉતાવળમાં મેન્યુલ લેવાનું ટાળો. રશીદ પર લખેલા ખાતા નંબરની વિગત તથા નામ વગેરે તપાસી લ્યો.

૮. શક્ય હોય તો FD માં એક કરતા વધુ નામ રાખો. તથા બધા જ બેન્ક ખાતામાં નોમીની દાખલ કરો.

સાવધાની રાખવી આપણી ફરજ છે અને ઉપરોક્ત બધી જ બાબત આપણા હકો છે. પણ ખાટલે મોટી ખોટ એ છે કે આજે આપણે આપણા હકોની જ ખબર નથી હોતી.

-: સિલી પોઇન્ટ :-

બેન્કમા નાણા ડુબ્યા પછી બાપ-દીકરાનોં સંવાદ :- "પપ્પા મે કહ્યું હતું કે બેન્કમાં રૂપિયા રાખવા કરતા મને

ગાડી લઈ આપો હવે પેલો કેશિયર આપણા રૂપિયાની ગાડી ફેરવશે", "બેટા રૂપિયા પાછા આવશે ને તો તને

જરૂર ગાડી લઈ દઈશ". "રહેવા દ્યોને પપ્પા ભલે ને ઈ ફેરવતો હોય ગાડી લઈ દીધે થોડો છુટકો છે પાછુ પેટ્રોલ

માટે પણ તમને લબડવું તો ખરા ના.